बायोटेक्नॉलॉजी म्हणजे जीवशास्त्राचा वापर समस्या सोडवण्यासाठी आणि उपयुक्त उत्पादने बनवण्यासाठी करणे. जेनेटिक इंजिनीरिंग हे सर्वात प्रमुख साधन वापरले जाते, जो शास्त्रज्ञांना एखाद्या जीवाचा डीएनए इच्छेनुसार तयार करण्यास सक्षम करतो.
शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्यात जैवतंत्रज्ञानाची भूमिका
1) बायोटेक पिके पारंपारिक वाणांपेक्षा प्रति एकर जास्त उत्पादन देतात. याचा अर्थ लहान जमिनीतून जास्त नफा.
२) कीटक हा कृषी अर्थव्यवस्थेसाठी सर्वात मोठा धोका आहे. जैवतंत्रज्ञानाने शास्त्रज्ञांना पिकांवरील मोठे धोके दूर करण्यास मदत केली आहे.
उदा: वांझ् कीटक पिकाचे नुकसान कमी करतात.
3) जुन्या प्रजातींपेक्षा नवीन प्रजातींना जास्त गरजा असतात. बायोटेक्नॉलॉजी नवीन प्रजाती निर्माण करते ज्यामुळे शेतकऱ्यांच्या कमाईला चालना मिळते.
उदा. बासमती तांदळाच्या नवीन जातींना अधिक भाव मिळतो.
4) कठोर हवामानासाठी पिकांची रचना करणे महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना पिकांचे नुकसान टाळण्यास मदत होते.
उदा. पाणी प्रतिरोधक भात सतत पडणाऱ्या पावसाचा सामना करू शकतो.
5) मजबूत पिके घेतली जाऊ शकतात. हे सुनिश्चित करते की सर्व ग्राहकांना सूक्ष्म अन्नद्रव्ये मिळतील, जे आरोग्यदायी आहे. जैवतंत्रज्ञानामुळे ही पिके तयार होतात.
उदा. गोल्डन राईस
आधुनिक शेतीने जैवतंत्रज्ञान अधिक चांगल्या प्रकारे समाकलित केले पाहिजे, विशेषत: जेव्हा विशिष्ट पिके घेणे महत्त्वाचे असते. अशा प्रकारे, आपण असा अंदाज लावू शकतो की जैवतंत्रज्ञानाने शेतकर्‍यांचे जीवन काही स्तरावर सुधारण्यास मदत केली आहे, परंतु सार्वत्रिकरित्या स्वीकारले गेले तर बरेच काम बाकी आहे.